Ikona Chrystusa "nie ręką ludzką uczyniona" jest prototypem i źródłem
wszystkich ikon.
Każda ikona jest nie tyle dziełem artysty, ile przedziwnym cudem powstałym
pod tchnieniem boskiej mocy. Tak naprawdę nie wiadomo, kto ją tworzy.
Ikona nie jest portretem (Jezusa lub świętych), lecz raczej wizją, w której
splatają się elementy materialne i duchowe.
Ikona może posiadać moc cudotwórczą.
Kompozycja - geometria ikony
Silne wrażenie, jakie ikona wywiera na oglądających, jej oddziaływanie,
są wynikiem niezwykle przemyślanej geometrii kompozycji.
Ikona w swej konstrukcji jest zasadzona na bazie trzech okręgów.
Wpisane jeden w drugi nawiązują do symboliki Trójcy Świętej. W największy okrąg
wpisany jest pięciokąt - pentagon utworzony z czworoboku-rombu. Symbolika
figur geometrycznych wyraża Boga Ojca (okrąg), który stał się człowiekiem
(pentagon), w łonie niewiasty, Maryi (romb), aby każdego człowieka podnieść do
boskiej godności przez misterium krzyża (litera tau utworzona na linii oczu i nosa).
Opis Ikony
- Włosy ułożone w sposób symetryczny sprawiają wrażenie welonu okrywającego
oblicze Jezusa, jakby chciały zakryć je przed naszymi oczami. Nawiązując do
Księgi Rodzaju (Rdz 3,10) Chrystus przedstawia ludzkie oblicze Boga, który chce
przywrócić człowiekowi jego prawdziwe oblicze.
- Twarz jest ustawiona frontalnie jako siedziba wszelkiej mądrości, wg której
Bóg stworzył człowieka. Słowo stwornjone stało się Słowem wcielonym.
Wprowadza jedność we wszelkim dualizmie. Jest wyrazem wnętrza człowieka,
jego najgłębszych uczuć i zarazem przemienia wszystko.
- Oczy są otwarciem ducha, który dialoguje ze światem. Przyjmują, patrzą i
mówią. W szeroko otwartych oczach maluje się surowość - jest to spojrzenie
Chrystusa sędziwego. Wzrok przesunięty lekko w prawo nawiązuje do słów,
którymi w Dniu Ostatecznym Jezus zwróci siħ do zbawionych, znajdujących się
po Jego prawicy: "Przyjdźcie, wy błogosławieni Ojca mego" (Mt 25,31 -46).
Ikona staje się obroną dla tych, którzy przed nią się modlą. "Oto oczy Pana nad
tymi, którzy siħ Go boją, nad tymi, co ufają Jego łasce, aby ocalił ich życie od
śmierci i żywił ich w czasie głodu (PS 33,18). Chrystusowe oblicze ma moc
przemienienia wszystkiego.
- Uszy na wizerunku są bardzo skąpe w swej formie, podkreślają, iż milczenie
danej osoby jest zorientowane do wewnątrz. Również usta delikatne i
zamknięte zapraszają do milczenia, wsłuchiwania się w wewnętrzny głos.
Wokół Głowy Chrystusa znajduje się tzw. nimb krzyżowy, atrybut ikonograficzny
przysługujący jedynie Zbawicielowi, przypominający o jego śmierci na krzyżu.
Na nimbie wpisane są greckie litery oznaczające "Jestem Który Jestem" - imię
Boga, przynależne naturze Chrystusa oraz skrót imienia IC XC (ze starocerkiewno-słowiańskiego
Isus Christos).
Sens i znaczenie tej ikony jest fundamentalne dla całej ikonografii bizantyjskiej.
Ikona wizerunku Chrystusa stała się wzorem i prototypem wszystkich ikon.
Błądzących w ciemności grzeszników usprawiedliwiłeś Chryste Świętą Męką i
umocniłeś odbiciem Twego wizerunku.
Patrząc na to Święte Oblicze Chrystusa stajemy się niejako zanurzeni w
misterium męki i krzyża Chrystusa, i zarazem uczestnikami zmartwychwstania,
co podkreśla brak cierpienia na Jego twarzy. Stąd sztuka bizantyjska nie zna
bolejącej twarzy Jezusa, ale zawsze w chwale, która objawiła siħ na górze
Tabor. Naszym celem tu na ziemi jest spotkanie z Jezusem w Chwale Jego
Majestatu. Słowo stało się ciałem, by człowieka uczynić współuczestnikiem
Boskości.
Artykuł zaczerpnięty z tekstu
"Acheiropojetos" Urszuli Żakowskiej związanej z
Drogą Ikony.
