NIE NAM, PANIE, NIE NAM, LECZ TWEMU IMIENIU DAJ CHWAŁĘ ZA TWOJĄ ŁASKAWOŚĆ I WIERNOŚĆ (Ps 115,1)

sobota, 6 maja 2017

Ikony maryjne - Hodegetria

Matka Boża Hodegetria, Emmanuel Lambardos, XVI w.
(Fot. za: pl.pinterest.com)

Miesiąc maj w tradycji Kościoła jest miesiącem maryjnym. Włączamy się w jego trakcie w uwielbienie Niepokalanej, prezentując niektóre z typów przedstawień Jej wizerunków w ikonach. Dzisiaj - pierwszy z nich.

Najbardziej rozpowszechnionym wizerunkiem Maryi jest typ przedstawienia zwany Hodegetria.
Nazwa wywodzi się z języka greckiego (hodos - droga) od miejsca, w którym umieszczono ikonę ukazującą Maryję z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Była to świątynia w Konstantynopolu zwana Ton Hodegon, co oznacza "tą, co wskazuje drogę".
Na ikonach tego typu Matka Boża przedstawiona jest frontalnie, najczęściej w półpostaci. Na jednym ręku trzyma Jezusa, który ukazany jest jako młodzieniec, mimo iż podobnie jak małe dziecko znajduje się w ramionach matki. Jednak trzeba pamiętać, że każda ikona jest przekazaniem prawd teologicznych za pomocą symboli, a nie ilustracją rzeczywistości. Jezus jedną dłoń złożoną ma do błogosławieństwa, a w drugiej trzyma zwój lub księgę praw.
Postać Maryi spowita jest w maforion (w kolorze purpurowym), układający się w liczne fałdy i osłaniający głowę, ramiona i ciało do kolan. Głowę Matki Bożej okrywa chusta/czepiec (w kolorze błękitnym), tylko trochę widoczna spod welonu. Spodnia szata ma kolor błękitny.
Jedna dłoń Maryi ułożona jest w geście, który przez odbiorców interpretowany jest jako wskazujący na Chrystusa (zgodnie z nazwą typu przedstawienia). Jest jednak także symbolem modlitwy, takim samym, jaki znajduje się na innym typie przedstawienia - Deesis. Druga dłoń, częściowo przesłonięta szatą na znak szacunku, obejmuje Syna. Oczy Matki Bożej zwrócone są na odbiorcę.
Istnieje wiele wersji typu Hodegetria.

Tekst: Basia Smal

Bibliografia:
Ikony. Fakty i legendy, K. Onasch, A.Schnieper, Wyd. Arkady
Ikona. Okno ku wieczności, M. Quenot, Wyd. Orthdruk
Ikony, L. Ristujczina, Wyd. Dragon

2 komentarze:

  1. Zachwyca symbolika. Nie zawsze potrafimy ją zrozumieć. Dziękuję Basiu za objaśnienie:) Gesty Maryi niezwykle wymowne i ważne.
    A miesiąc maj, choć w tym roku zimny, kojarzy mi się z dziecięcym wspomnieniem odprawiania nabożeństw majowych pod krzyżem. To piękne wspomnienia, bo cały dzień czekało się na tę chwilę, bzy tak pięknie kwitły, wszystkie dzieci z całej wsi się zbierały, wciąż w uszach słyszę dziecięce, głośne "Kyrie eleison".

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ikona, będąc Ewangelią w obrazie, niesie mocne i dobre przesłanie, które zawsze przemienia (i twórcę, i odbiorcę). Jednak, podobnie jak słowo, wymaga czasem komentarza - objaśnienia.
      Masz piękne wspomnienia majowe. Dzisiaj nabożeństwa ku czci Niepokalanej najczęściej odprawiane są w świątyniach, lecz nadal niosą w sobie to, co umacnia ludzkie serce.

      Usuń